ŠTA JE karcinom (rak) debelog creva?
Karcinom debelog creva je zloćudna bolest debelog creva koja može da se javi u bilo kojem životnom dobu a češće kod osoba starijih od 50 godina i kod osoba muškog pola. Može da se zahvati bilo koji deo debelog creva, ali je češći u njegovoj levoj polovini.
SIMPTOMI/ TEGOBE/SMETNJE
Na karcinom debelog creva treba misliti ukoliko postoji neki od navedenih simptoma:
- Krv u stolici
- Neobjašnjvi gubitak u telesnoj težini
- Malokrvnost
- Promene u crevnom pražnjenju - novonastali zatvor ili proliv
KAKO SE POSTAVLJA DIJAGNOZA?
Karcinom (rak) debelog creva se otkriva kolonoskopijom. U toku kolonoskopije uzima se uzorak tkiva i šalje na patohstološku dijagnozu. Kada se dijagnoza karcinoma debelog creva potvrdi patohistološki, potrebno je uraditi dodatne dijagnostičke procedure:
- CT ( skener) abdomena i male karlice srca i CT grudnog koša (ili Rentgensko snimanje pluća i srca - odluku će doneti Vaš lekar)
- Laboratorijske analize krvi i mokraće
Sa tim nalazima će Vas pregledati hirurg ili tim lekara koji čine onkološki konzilijum (u kome su hirurg, internista –onkolog i radiolog-radioterapeut) kako bi se napravio plan Vašeg lečenja.
KOJI SU FAKTORI RIZIKA ZA DOBIJANJE RAKA DEBELOG CREVA?
- godine: stariji od 50 godina češće oboljevaju, mada se bolest može javiti u bilo kom životnom dobu
- genetski sindromi: familijarna adematozna polipoza (FAP) i nasledni nepolipozni rak debelog creva (Linčov sindrom)
- ranije lečen rak debelog creva
- rak debelog creva u porodici - karcinom debelog creva kod roditelja, braće i sestara ili dece povećava šanse za obolevanje
- zapaljenjske bolesti creva: ulcerozni kolitis ili Kronova bolest
- ishrana: previše crvenog mesa i životinjske masti, a malo žitarica, voća i povrća
- fizička neaktivnost
- dugogodišnje pušenje
KAKO SE RANO OTKRIVA RAK DEBELOG CREVA?
Rano otkrivanje raka debelog creva spasava život!
- Pregled stolice na okultno (skriveno) krvarenje (FOBT, hem check test) Karcinom, kao i polipi debelog creva, često izazivaju krvarenje, a ovaj laboratorijski test otkriva tragove krvi u stolici koji nisu vidljivi golim okom. Ovaj pregled treba da rade svi ljudi posle 40. godine života, i to jedanput godišnje, iz tri uzastopna uzorka stolice.
- Kolonoskopija - pomoću kolonoskopa, optičkog instrumenta kojim se pregleda cela dužina debelog creva. Kolonoskopija otkriva prisustvo polipa, dobroćudnih izraslina u debelom crevu koje se tokom ovog pregleda mogu ukloniti i poslati na patohistološki analizu. Važno je svaki polip ukloniti na vreme, jer ukoliko se ne uklone postoji mogućnost da se iz postojećeg polipa razvije rak debelog creva. U zavisnosti od rezultata, savetuje se kolonoskopska kontrola, uglavnom za 3-5 godina, a u slučaju potrebe - dalje lečenje.
Kada treba uraditi prvu kolonoskopiju?
- Kolonoskopija se savetuje kao obavezan pregled posle 50. godine života, bez obzira na to da li postoje faktori rizika. Ukoliko je nalaz uredan, treba je ponavljati jednom u 10 godina.
- Ukoliko je član porodice imao karcinom ili polip (adenom) debelog creva pre 60 godine, kolonoskopija se savetuje već u 40. godini života ili 10 godina pre godina u kojima je otkriven karcinom kod člana porodice. U tom slučaju kolonoskopija se ponavlja na pet godina.
Kakvom opremom raspolaže Bel Medic?
Endoskopski videosistem „Olympus Exera“ omogućava preciznu i pouzdanu dijagnostiku bolesti organa za varenje, i to:
- endoskopski pregled debelog creva (kolonoskopija)
- endoskopsko uklanjanje polipa debelog creva
KAKO SE LEČI KARCINOM DEBELOG CREVA?
Karcinom debelog creva se leči hirurši, a u zavisnosti od intraoperativnog nalaza i patohistološkog nalaza i CT (skenerskog) pregleda može biti potrebna i hemioterapija o čemu će odluku doneti naš onkolog.
ŠTA SE DEŠAVA AKO SE NE LEČI?
Nelečen karcinom debelog creva može dovesti do potpunog suženja lumena debelog creva i ileusa. To je stanje koje je poznato kao „vezana creva“, praćeno je jakim bolovima u trbuhu, povraćanjem i izostankom stolice i zahteva hitno hirurško lečnje. Nelečen karcinom debelog creva može dovesti do izražene malokrnosti, progresivnog gubitka u telesnoj težini, i pojave bolesti na drugim organima – metastaze: na jetri, plućima, mozgu.... i na kraju do smrtnog ihoda.
DA LI SE MOŽE SPREČITI POJAVA BOLESTI?
Pojava raka debelog creva se često može sprečiti pravovremeno uradjenom kolonoskopijom.
Rizik od pojave raka debelog creva se smanjuje:
- Održavanjem idealne telesne težine
Ljudi sa prekomernom telesnom težinom i gojazni su u većem riziku od obolevanja
- Pravilnom ishranom sa dosta voća, povrća , vlakana i ribe umesto crvenog mesa ( svinjetine, jagnjetine, govedine) i mesnih prerađevina
- Fizičkom aktivnošću
Umerena fizička aktivnost kao što je svakodnevni brzi hod i vožnja biciklom, smanjuje rizik od obolevanja.
- Izbegavanjem alkoholnih pića
