Gastroenteritis (upala želuca i creva)

OPIS

Upala želuca i creva (gastroenteritis, infektivna dijareja) često je praćena je praćena povraćanjem, vodenastim stolicama i grčevima u trbuhu.
Infektivnu dijareju najčešće uzrokuju virusi, i to rotavirus, norvok (norwalk) i adenovirus. Ređe, gastroenteritis izivaju bakterije (salmonela, šigela, stafilokok, klostridije, ešerihija koli, jersinija).
Izvor zaraze, bilo virusne bilo bakterijske, uglavnom je neadekvatna priprema hrane, podgrejano meso, mleko i mlečni proizvodi, morski plodovi i pekarski proizvodi.
Svi uzročnici daju slične simptome i svi uzrokuju proliv. Upala želuca i creva (gastroenteritis) može biti praćena kolitisom, zapaljenjem debelog creva kada su stolice često sa primesama sluzi i krvi.
Rotavirus uzrokuje teške gastroenteritise i najčešće pogađa bebe uzrasta od 3 do 15 meseci. Vodenasti proliv kod infekcije rotavirusom traje 3-5 dana i mogu da izazove tešku dehidraciju, pa čak i smrt, kod dece najmlađih uzrasta.
Virusa norvok (norwalk) izaziva dijareju koja traje 1-2 dana, a kod adenoviroze proliv traje 7-14 dana.
Simptomi se pojavljuju od 1 do 3 dana nakon uzimanja zagađene hrane ili vode.
Većina dece do treće godine života stiče antitela na ove viruse, tj. postaju otporni.
Upala želuca i creva (gastroenteritis) kod odraslih povezana je sa  bliskim kontaktom sa zaraženim detetom i obično je praćena blažim simptomima.
Gastroenteritis najčešće pogađa bebe, decu, starije osobe i ljude sa slabim imunološkim sistemom.
Infekcija uzrokovana salmonelom predstavljaju najčešću bakterijsku crevnu infekciju i često je praćena visokom temperaturom, povraćanjem, zelenkastim prolivastim stolicama. Može imati težak tok kod starijih, male dece i imunokompromitovanih pacijenata.
Bakterija šigela uzrokuje često jake grčeve u trbuhu, sluzave i krvave stolice kao  lažne pozive na stolicu.

SIMPTOMI

• vodenasti proliv (retko stolica sadrži sluz ili krv)
• grčevi u stomaku
• povraćanje (90% bolesnika, a izraženije je kod dece)
• mučnina
  
  

Dodatni simptomi koji mogu biti povezani sa gastroenteritisom:

• glavobolja
• gubitak težine
• povraćanje krvi
• preterano znojenje
• hladna,vlažna koža
• bol u mišićima (mialgija)
• lažni pozivi na stolicu
• inkontinencija (nevoljno pražnjenje creva)
• temperatura iznad 39 °C (kod 30% obolelih)
• drhtavica
• slab apetit

FAKTORI RIZIKA

• Neoprano ili loše oprano voće i povrće
• Nizak stepen higijene u domaćinstvu
• Termički neobrađena hrana
• Loša higijena ruku (neoprane ruke nakon toaleta ili menjanja pelena, prljave ruke)
• Uzrast (upala creva i želuca najčešće pogađa malu decu)
• Oslabljen imunitet
• Smanjena kiselost želudačnog soka

DIJAGNOSTIKA

• Pregled pedijatra kod dece
• Pregled infektologa kod odraslih
• Laboratorijske analize stolice: kultura stolice na bakterijskog uzročnika i testovi za utvrđivanje virusnih antigena u stolici.
• Analize elektrolita kod dehidriranih, kultura krvi kod visoke temperature

LEČENJE

• Nadoknada tečnosti i elektrolita (oralna rehidracija)
• Infuziona rehidracija
• Antibiotici u nekim slučajevima bakterijskog gastroenteritisa
• Dijeteski režim ishrane

KOJI VAM LEKAR TREBA

• Infektolog
• Pedijatar